Trong khuôn khổ Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tại Paris, Cộng hòa Pháp, một quyết định quan trọng đã được thông qua, liên quan đến việc điều chỉnh ranh giới của Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Quyết định này không chỉ dừng lại ở việc công nhận giá trị tự nhiên vốn có của khu vực mà còn mở rộng ra một phạm vi mới, bao gồm cả Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào. Từ nay, di sản này sẽ được biết đến với tên gọi chính thức là ‘Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô’, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử bảo tồn di sản thiên nhiên trên phạm vi quốc tế.
Việc điều chỉnh ranh giới này dựa trên các tiêu chí (viii), (ix) và (x) của UNESCO, liên quan đến địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Những tiêu chí này không chỉ phản ánh giá trị tự nhiên đặc biệt của khu vực mà còn góp phần làm nổi bật tầm quan trọng của việc bảo vệ và phát huy những giá trị này cho thế hệ tương lai. Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam xếp hạng là Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt vào năm 2009. Lần đầu tiên được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 2003 và lần thứ hai vào năm 2015, với diện tích vùng lõi là 123.326ha và vùng đệm là 220.055ha, khu vực này đã khẳng định vị trí của mình trong danh sách những di sản thiên nhiên thế giới nổi bật.
Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào, với hồ sơ đề cử được Chính phủ Lào và Việt Nam thống nhất gửi tới UNESCO vào tháng 2/2024, đã hoàn thành quá trình thẩm định và được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế (IUCN) – cơ quan tư vấn của UNESCO, trình lên Ủy ban Di sản Thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47. Sự kiện này đánh dấu nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hai quốc gia trong việc bảo vệ và phát huy giá trị của khu vực di sản, bao gồm cả hệ sinh thái và đa dạng sinh học phong phú.
Hai vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô nằm tại điểm giao thoa của dãy núi Annam và vành đai đá vôi Trung Đông Dương, bắc qua biên giới Việt Nam và Lào. Khu vực này là một trong những khu vực karst quy mô lớn và lâu đời nhất ở châu Á, với sự đa dạng của các hệ sinh thái và cấu trúc ngầm. Đây cũng là nơi mà sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý của Việt Nam và Lào được tăng cường, không chỉ trong công tác nghiên cứu mà còn trong việc xây dựng và hoàn thiện hồ sơ đề cử di sản.
Trong tương lai, việc quản lý Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô sẽ được triển khai thông qua hai bản Kế hoạch quản lý riêng biệt. Sự hợp tác chặt chẽ giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam với Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, không chỉ trong nghiên cứu mà còn trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực di sản.
Đến nay, Việt Nam đã có 9 di sản thế giới được UNESCO công nhận, trong đó có 2 Di sản thế giới liên tỉnh và 1 Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên là Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô. Sự công nhận này không chỉ là một vinh dự cho cả hai quốc gia mà còn là hình mẫu trong quản lý di sản thế giới liên biên giới. Nó cũng đóng góp kinh nghiệm thực tiễn vào công tác quản lý di sản thế giới theo Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO.
