Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học.
Theo các chuyên gia quốc tế, việc phát triển khoa học không gian đòi hỏi sự đầu tư lâu dài và bền vững. TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.
Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn. TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người.
Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Một số chuyên gia cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Việc hợp tác với các nước tiên tiến và tổ chức quốc tế cũng là một cách để Việt Nam có thể tiếp cận với công nghệ mới và kinh nghiệm quản lý.
Trước những thách thức và cơ hội đang mở ra, Việt Nam cần có chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ phù hợp và hiệu quả. Với sự quyết tâm và nỗ lực của các nhà khoa học, doanh nghiệp và Chính phủ, Việt Nam có thể vươn lên và trở thành một trong những quốc gia có trình độ công nghệ vũ trụ hàng đầu trên thế giới.
Việc phát triển công nghệ vũ trụ không chỉ giúp Việt Nam nâng cao trình độ khoa học và công nghệ, mà còn mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong các lĩnh vực như nông nghiệp, y tế, giao thông vận tải và quốc phòng. Vì vậy, đầu tư vào công nghệ vũ trụ là một cách để Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
