Các nhà nghiên cứu gần đây đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và thay đổi của các dòng sông trên toàn cầu. Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học California, Santa Barbara (UCSB), các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng.
Sông ngòi đóng vai trò là những động mạch của Trái Đất, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái khác nhau. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức đối với các nhà nghiên cứu trong nhiều thập kỷ qua. Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã nỗ lực lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông dựa trên các hình ảnh vệ tinh trên toàn cầu trong 36 năm. Kết quả thu được đã giúp làm sáng tỏ mối quan hệ giữa tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích với sự hình thành các nhánh sông.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất trên thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ví dụ điển hình cho sông đơn dòng. Qua nghiên cứu này, các nhà khoa học đã cung cấp cái nhìn sâu hơn về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi, đặc biệt là trong việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng.
Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đang ngày càng được quan tâm, và chúng đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên. Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số quan trọng như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này có thể hỗ trợ việc chuyển đổi trong lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, cung cấp một công cụ quý giá cho các nhà quản lý và bảo vệ môi trường.
Nghiên cứu này không chỉ giúp nâng cao hiểu biết về động lực của các dòng sông mà còn đóng góp vào việc phát triển các chiến lược bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu. Việc áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế sẽ giúp giảm thiểu rủi ro thiên tai và bảo vệ môi trường sống xung quanh các dòng sông.
