Hệ thống phòng không tầm ngắn Pantsir của Nga đã chứng minh vị thế của mình trong lĩnh vực phòng thủ không gian, đặc biệt với khả năng đối phó đa dạng các loại mục tiêu từ tên lửa, đạn pháo đến máy bay không người lái (UAV). Mới đây, Tập đoàn quốc phòng Rostec của Nga đã phát triển và bắt đầu cung cấp một loại tên lửa mini mới, mang tên mã TKB-1055, được thiết kế đặc biệt cho hệ thống Pantsir-SMD-E, nhằm nâng cao hiệu quả chống lại các mối đe dọa từ UAV.

Tên lửa TKB-1055 được giới thiệu lần đầu tại Triển lãm Quốc phòng Thế giới 2024 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út, và sau đó xuất hiện tại triển lãm Fleet-2024 ở Kronstadt, Nga. Đây là một loại đạn dẫn đường phòng không tầm ngắn, được tối ưu hóa để tiêu diệt các mục tiêu nhỏ như UAV, với tầm bắn tối đa khoảng 7km, so với 20km của tên lửa 57E6-E tiêu chuẩn trên các biến thể Pantsir trước đây.

Điểm nổi bật của TKB-1055 là kích thước nhỏ gọn, cho phép hệ thống Pantsir-SMD-E mang theo số lượng đạn lớn hơn đáng kể, lên đến 48 tên lửa trong một module chiến đấu, so với 12 tên lửa 57E6-E trên các phiên bản cũ. Điều này mang lại lợi thế vượt trội về ‘sức chứa đạn’ (magazine depth), giúp hệ thống đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công đồng loạt từ nhiều UAV, một kịch bản ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.

Cùng với tên lửa TKB-1055, Rostec đã giới thiệu biến thể mới của hệ thống Pantsir, được gọi là Pantsir-SMD-E, tại diễn đàn quân sự Army-2024 ở Moscow. Biến thể này được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các mục tiêu cố định trước các cuộc tấn công bằng UAV, bao gồm cả các đợt tấn công số lượng lớn.

Pantsir-SMD-E được thiết kế như một module chiến đấu độc lập, có thể tích hợp trên nhiều loại khung gầm hoặc lắp đặt cố định. Hệ thống vẫn giữ cấu trúc xoay với hai radar tích hợp: một để phát hiện và theo dõi mục tiêu, một để điều khiển hỏa lực cho các tên lửa dẫn đường bằng lệnh. Các radar mới được nâng cấp từ kinh nghiệm thực chiến tại Syria, giúp cải thiện khả năng theo dõi và tấn công đồng thời nhiều mục tiêu.

Hệ thống Pantsir đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc xung đột thực tế, đặc biệt tại Trung Đông, nơi Nga, Syria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sử dụng nó để bắn hạ rocket, đạn pháo và UAV. Pantsir-SMD-E, với chữ E biểu thị phiên bản xuất khẩu, được Rostec và KBP nhắm đến cả quân đội Nga và thị trường quốc tế.

Sự phát triển của TKB-1055 và Pantsir-SMD-E phản ánh xu hướng hiện đại trong tác chiến phòng không: tập trung vào các giải pháp kinh tế và hiệu quả để đối phó với UAV giá rẻ, vốn có thể được triển khai số lượng lớn để áp đảo hệ thống phòng thủ.

Công ty quốc phòng Mỹ SpektreWorks mới đây đã giới thiệu các nguyên mẫu của Hệ thống Chiến đấu Không người lái Giá rẻ (LUCAS) tại một sự kiện được tổ chức ở Lầu Năm Góc vào ngày 16/7. Sự kiện này có sự tham gia của Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth. Theo thông tin từ hãng phát triển, phiên bản FML131 của LUCAS đang thu hút sự quan tâm của quân đội Mỹ khi họ đang tìm kiếm các hệ thống tấn công tự sát mà không làm tăng chi phí.

Thông tin chi tiết về dòng FML131 vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên, hình ảnh của nó cho thấy thiết kế khá giống với phiên bản FML136. Máy bay không người lái này có chiều dài gần 3m, sải cánh 2,4m và có thể đạt tốc độ tối đa 185 km/h khi mang theo tải trọng tối đa 18kg. LUCAS được giới thiệu là một dòng UAV có thể cung cấp cho Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (USINDOPACOM) của quân đội Mỹ một công cụ mô phỏng mối đe dọa tiềm tàng.

Hơn nữa, hệ thống này cũng được cho là có chi phí vận hành và bảo trì thấp so với các loại tên lửa hoặc phi cơ truyền thống. Một trong những tính năng đáng chú ý của LUCAS là thiết kế mô-đun. Các cụm thiết bị trên mũi máy bay có thể thay thế để phục vụ các nhiệm vụ khác nhau như tấn công, trinh sát và liên lạc.

Jake Epstein, biên tập viên quân sự của Business Insider, nhận định rằng các nguyên mẫu FML có thiết kế cánh hình tam giác, đầu tròn và đầu cánh dựng đứng, rất giống với dòng Shahed của Iran và phiên bản Geran do Nga chế tạo. Hiện tại, LUCAS và 18 nguyên mẫu UAV khác đã được ra mắt trong bối cảnh quân đội Mỹ đang tìm cách tăng cường chế tạo khí tài không người lái giá rẻ để theo kịp diễn biến chiến trường hiện đại, nơi xuất hiện ngày càng nhiều hệ thống vũ khí không người lái và tự động.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump đã cho biết Mỹ đang phát triển UAV mới và đề cập tới dòng Shahed của Iran. Ông Trump bày tỏ quan tâm đến các mẫu UAV do Iran phát triển và cho rằng chúng rất tốt, nhanh và nguy hiểm. Mới đây, Tổng thống Mỹ đã ký sắc lệnh yêu cầu đẩy nhanh tiến độ chế tạo UAV và thiết bị bay không người lái (drone). Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng ban hành chỉ thị xóa bỏ nhiều hạn chế và tăng quyền cho các sĩ quan Mỹ khi vận hành drone, nhằm vượt qua Nga và Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Việc Mỹ đẩy mạnh phát triển và sản xuất UAV giá rẻ cho thấy sự thay đổi trong chiến lược quân sự của nước này. Quân đội Mỹ đang tìm cách tận dụng công nghệ không người lái để tăng cường khả năng tác chiến trên nhiều lĩnh vực. Điều này cũng cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực UAV giữa các quốc gia, khi nhiều nước đang tích cực phát triển và sản xuất các loại UAV tiên tiến.

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển và sản xuất UAV giá rẻ không chỉ giúp quân đội Mỹ tăng cường khả năng tác chiến mà còn giúp họ tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả trong các hoạt động quân sự. Tuy nhiên, việc phát triển và sản xuất UAV cũng đặt ra nhiều thách thức về mặt kỹ thuật, bảo mật và đạo đức.

Các chuyên gia quân sự cho rằng, trong tương lai, UAV sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong các hoạt động quân sự. Do đó, việc phát triển và sản xuất UAV giá rẻ sẽ giúp quân đội Mỹ duy trì lợi thế cạnh tranh trên lĩnh vực này. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự đầu tư và nghiên cứu liên tục để đảm bảo rằng các công nghệ không người lái được phát triển và sử dụng một cách an toàn và hiệu quả.

Quân đội Ukraine đã tuyên bố phá hủy thành công một tổ hợp tác chiến điện tử thử nghiệm của Nga, chuyên sử dụng để chế áp máy bay không người lái (UAV). Thông tin này được báo cáo bởi Kyiv Independent vào ngày 20/7. Các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn Svarog 424 của Lực lượng Hệ thống Không người lái Ukraine đã phát hiện và phá hủy một hệ thống tác chiến điện tử (EW) hiếm và đắt đỏ của Nga, có tên gọi tổ hợp thử nghiệm KOP-2.

Tổ hợp KOP-2 là một thiết bị hiện đại của Nga, được thiết kế để phát hiện và gây nhiễu các UAV đối phương. Nó có khả năng quét dải tần số vô tuyến rộng, xác định tần số điều khiển của UAV và phát tín hiệu nhiễu công suất lớn nhằm vô hiệu hóa mục tiêu. Hệ thống này thường được triển khai để bảo vệ các mục tiêu chiến lược như hệ thống phòng không và cơ sở hạ tầng quan trọng.

Trong thực chiến, hệ thống KOP-2 đã không phát huy hiệu quả. Theo Tiểu đoàn Svarog, đòn đánh đầu tiên đã làm tê liệt thiết bị, trước khi một đợt tấn công tiếp theo phá hủy hoàn toàn tổ hợp KOP-2. Chiến dịch thành công này cho thấy năng lực ngày càng tinh vi của các đơn vị UAV Ukraine trong việc phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa tác chiến điện tử.

Những hoạt động như vậy có ý nghĩa quan trọng khi Nga ngày càng phụ thuộc vào các hệ thống EW để gây gián đoạn hoạt động của UAV Ukraine ở cấp độ chiến thuật. Việc phá hủy tổ hợp KOP-2 cũng cho thấy Ukraine đang tăng cường sử dụng công nghệ UAV và robot trên chiến trường như một phần trong chiến lược tổng thể nhằm giảm tổn thất nhân lực và thích ứng với các mối đe dọa ngày càng thay đổi dọc tuyến mặt trận.

Trong bối cảnh các cuộc tập kích bằng UAV quy mô lớn nhằm vào các thành phố của Ukraine trong những tuần gần đây, Kiev cũng đã gia tăng các đòn tấn công bằng UAV vào Moscow, với hàng chục chiếc bị phóng về phía thủ đô của Nga chỉ riêng trong tuần qua.