Bộ Y tế đang đề xuất bỏ thủ tục tự công bố đối với thực phẩm chức năng và sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ em để tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm trên thị trường. Đề xuất này nhằm lấp ‘lỗ hổng quản lý’ sau hàng loạt vụ hàng giả quy mô lớn liên quan đến thực phẩm chức năng, sữa bột và thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Trong thời gian qua, đã xảy ra nhiều vụ việc liên quan đến thực phẩm chức năng giả, sữa bột giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả với quy mô lớn, gây bức xúc dư luận. Theo Bộ Y tế, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP đã thiết lập cơ chế pháp lý linh hoạt, đặc biệt là cơ chế hậu kiểm, quản lý rủi ro, đơn giản và cắt giảm hàng loạt thủ tục hành chính. Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập, hạn chế, đặc biệt là các quy định liên quan đến tự công bố, đăng ký bản công bố và quảng cáo thực phẩm.

Dự thảo Nghị quyết quy định 2 cơ chế quản lý thực phẩm là công bố tiêu chuẩn áp dụng (tự công bố) và đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm. Đối với thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm và chất hỗ trợ chế biến thực phẩm và dụng cụ, vật liệu bao gói chứa đựng thực phẩm không có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc có quy chuẩn quốc gia nhưng không có chỉ tiêu chất lượng và vi chất dinh dưỡng thì được tự công bố.

Tuy nhiên, đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, thực phẩm bổ sung và sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ đến 36 tháng tuổi thì thực hiện thủ tục đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm. Điều này nhằm tránh trường hợp doanh nghiệp tự xác định, xếp nhóm sản phẩm và áp dụng thủ tục công bố không đúng tiêu chí, tính chất của sản phẩm.

Hồ sơ đăng ký bản công bố thực phẩm chức năng yêu cầu các giấy tờ như phiếu kết quả kiểm nghiệm sản phẩm, Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu Thực hành sản xuất tốt (GMP) hoặc chứng nhận tương đương. Ngoài ra, còn có báo cáo quá trình nghiên cứu, phát triển sản phẩm, tài liệu về tiêu chuẩn chất lượng và an toàn, tài liệu về quy trình sản xuất, báo cáo kết quả nghiên cứu độ ổn định của sản phẩm…

Bộ Y tế đề xuất áp dụng thời hạn của Nghị quyết là 1/3/2027 hoặc đến khi Luật An toàn thực phẩm sửa đổi có hiệu lực tùy thuộc điều kiện nào đến trước.

Thông tin lan truyền trên mạng xã hội về khả năng của nước ép bí đỏ trong việc tiêu diệt tế bào ung thư và chữa các bệnh khác như viêm dạ dày, tiểu đường và gan đã bị các chuyên gia y tế và tổ chức kiểm chứng thông tin bác bỏ.

Một bài đăng trên Facebook, kèm theo hình ảnh hai ly nước màu cam, tuyên bố rằng “Bác sĩ ung bướu tuyên bố loại nước ép này tiêu diệt tế bào ung thư, chữa viêm dạ dày, tiểu đường và gan”. Tuy nhiên, không có bằng chứng đáng tin cậy nào hỗ trợ cho tuyên bố này.

Quỹ Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Mỹ đã khẳng định rằng bí đỏ chứa các dưỡng chất như beta-carotene, vitamin A và chất xơ, có thể góp phần giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng không có tài liệu nào xác nhận nước ép bí đỏ là phương pháp điều trị hiệu quả hoặc có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư đã tồn tại.

Bác sĩ ung bướu Ian Olver, khi được hỏi về vấn đề này, cho biết rằng trên mạng xã hội, lợi ích của chế độ ăn phòng ngừa ung thư thường bị hiểu nhầm thành khả năng điều trị bệnh từ một loại thực phẩm cụ thể. Ông cũng dẫn một nghiên cứu của Áo công bố năm 2016, cho thấy chiết xuất hạt bí đỏ có tiềm năng ức chế sự phát triển của một số tế bào ung thư trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, giáo sư Olver cũng nhấn mạnh rằng cần thêm bằng chứng để xác định liệu hiệu quả trong phòng thí nghiệm có thể áp dụng với tế bào ung thư trong cơ thể hay không.

Hội đồng Ung thư Úc cũng lên tiếng về vấn đề này, cho rằng những tuyên bố kiểu này đánh vào hy vọng của người bệnh về một phương pháp chữa ung thư đơn giản và dễ dàng. Danielle Spence, thuộc Hội đồng Ung thư bang Victoria, cho biết tổ chức không biết đến bất kỳ nghiên cứu khoa học nào đã được bình duyệt, có cơ sở vững chắc, chứng minh rằng nước ép bí đỏ là phương pháp điều trị ung thư hiệu quả.

Tổ chức kiểm chứng thông tin The Healthy Indian Project (THIP) tại Ấn Độ cũng đã bác bỏ tuyên bố tương tự, với kết luận giống như trên. Các chuyên gia nói với THIP rằng dù một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm có kết quả khả quan, điều đó không đồng nghĩa với hiệu quả trên bệnh nhân thực tế.

Cuối cùng, AAP FactCheck đã kiểm tra câu trích dẫn trong bài đăng Facebook, nhưng không tìm thấy bất kỳ bằng chứng nào cho thấy tuyên bố này xuất phát từ bất kỳ bác sĩ nào được nêu tên. Thực tế, AAP FactCheck phát hiện cùng câu nói từng được gán cho các loại nước khác, như nước ép bắp ngọt. Trước đó, AAP FactCheck đã nhiều lần bác bỏ các phương pháp chữa ung thư không có cơ sở liên quan đến thực phẩm và bài thuốc dân gian.