Một sự việc bất ngờ và hiếm gặp đã xảy ra trong ngành hàng không tại Mỹ khi một phi công của hãng hàng không SkyWest thực hiện hành động tránh va chạm với một máy bay ném bom B-52 trên đường bay của chiếc máy bay chở khách Delta3788 tại Bắc Dakota.

Ngày 18-7, trên đường bay của máy bay Delta3788 do SkyWest vận hành từ Chicago đến Minot, Bắc Dakota, một tình huống bất ngờ đã xảy ra khi máy bay này chuẩn bị hạ cánh tại sân bay quốc tế Minot. Đoạn video ghi lại bởi một nữ hành khách, Monica Green, cho thấy phi công thông báo với hành khách rằng ông phải thực hiện một “hành động hung hãn” nhằm tránh va chạm với một máy bay khác đang bay trên cùng không phận.

Phi công đã giải thích chi tiết về tình huống cấp thiết và có thể nhận thấy sự run rẩy trong giọng nói của ông khi mô tả các hành động cần thiết để đảm bảo an toàn cho hành khách và máy bay. Tuy nhiên, hành khách Monica Green đã khen ngợi phi công vì đã xử lý tình huống một cách chuyên nghiệp và làm mọi thứ có thể để đảm bảo an toàn cho tất cả mọi người trên máy bay.

Được biết, máy bay của SkyWest đang trên đường tiếp cận sân bay thì tháp kiểm soát không lưu thông báo cho phép tiếp cận. Tuy nhiên, phi công đã quyết định “bay vòng lại khi phát hiện có một máy bay khác xuất hiện trên đường bay của họ”.

Không quân Mỹ cũng đã lên tiếng xác nhận đang xem xét các báo cáo về một máy bay quân sự hoạt động trong cùng không phận với một máy bay thương mại. Máy bay ném bom B-52 Stratofortress thuộc biên chế Căn cứ Không quân Minot đã thực hiện chuyến bay qua Hội chợ Bang Bắc Dakota vào tối ngày 18-7.

Chuyến bay Delta3788 do SkyWest vận hành đã hạ cánh an toàn tại sân bay Minot sau khi thực hiện một vòng bay trên không để tránh va chạm. SkyWest đang tiếp tục điều tra vụ việc để làm rõ nguyên nhân và đảm bảo an toàn cho các chuyến bay trong tương lai.

Chiếc máy bay chở khách liên quan là một chiếc Embraer E175, có thể chở tối đa khoảng 80 hành khách. Trong khi đó, chiếc máy bay ném bom B-52 Stratofortress là một trong những máy bay quân sự nổi tiếng và có lịch sử lâu đời của Không quân Mỹ.

Ủy ban Điều tra Tai nạn Hàng không và Đường sắt Hàn Quốc (ARAIB) đã tiến hành cuộc họp với gia đình các nạn nhân trong vụ tai nạn máy bay của Jeju Air tại sân bay Muan vào cuối tuần trước. Tại đây, họ đã cung cấp thông tin sơ bộ về kết quả điều tra nguyên nhân của vụ tai nạn.

ARAIB cho biết, phi công trên chuyến bay đã phạm sai lầm nghiêm trọng khi không xử lý đúng cách động cơ bị hư hỏng. Cụ thể, mặc dù động cơ bên phải bị hư hỏng nặng do va chạm với chim, phi công lại vô tình tắt động cơ bên trái, vốn vẫn hoạt động bình thường. Lỗi này có thể xuất phát từ sự nhầm lẫn trong tình huống khẩn cấp.

ARAIB cũng tiết lộ rằng dữ liệu từ chuyến bay và bản ghi âm trong buồng lái cho thấy một phi công đã ra lệnh tắt động cơ số hai – tức động cơ bên phải, nhưng thực tế động cơ số một ở bên trái lại bị tắt. Kết quả phân tích động cơ ở Pháp sau đó cũng khẳng định động cơ bên trái không có dấu hiệu bất thường và hoạt động bình thường trước khi bị tắt. Điều này chứng tỏ việc tắt động cơ là do hành động của con người, không phải do trục trặc kỹ thuật.

Ngoài ra, phi công cũng đã kích hoạt hệ thống dập lửa ở động cơ bên trái, khiến nó không thể được tái kích hoạt trong chuyến bay. Tình huống này đã dẫn đến việc máy bay mất hoàn toàn lực đẩy và điện năng từ cả hai động cơ khi hạ cánh.

ARAIB cũng nhận thấy cơ chế hạ càng đáp của máy bay không được kích hoạt trong quá trình này, cho thấy phi công không tính đến việc thả càng đáp khi hạ cánh khẩn cấp. Cơ quan này sẽ tiếp tục điều tra về quy trình huấn luyện và khả năng ứng phó tình huống khẩn cấp của hai phi công liên quan.

Vụ tai nạn của Jeju Air đã gây ra sự phẫn nộ từ các gia đình nạn nhân, những người cho rằng ARAIB đã bỏ qua các vấn đề quan trọng khác như hạ tầng sân bay và khả năng xảy ra lỗi kỹ thuật. Một thảm kịch tương tự từng xảy ra vào năm 2015 khi chuyến bay của TransAsia Airways bị rơi do phi công tắt nhầm động cơ.

Máy bay Jeju Air chở 181 người đã đâm phải chim và gặp sự cố khi hạ cánh xuống sân bay Muan vào ngày 29/12/2024. Dù đã cố gắng tăng ga và lượn vòng, máy bay vẫn lao ngoài đường băng, đâm vào tường bê tông và bốc cháy dữ dội, khiến 179 người thiệt mạng. Đây là thảm kịch hàng không nghiêm trọng nhất tại Hàn Quốc từ trước đến nay.

Sau vụ rơi máy bay của Air India vào ngày 12/6, khiến 241 người thiệt mạng, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã trở thành mối quan tâm hàng đầu trong ngành hàng không. Cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay Air India 171 gặp nạn, đã từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm. Mặc dù Air India nhấn mạnh rằng cuộc điều tra vẫn còn đang diễn ra và chưa thể kết luận gì, nhưng thông tin này đã làm dấy lên lo ngại về khía cạnh tâm lý trong ngành hàng không.

Thực tế, không phải là trường hợp duy nhất, ngành hàng không đã từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ khủng hoảng tâm thần của phi công. Ví dụ như vụ Germanwings năm 2015, khiến 150 người thiệt mạng, đã xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái và điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Kết quả điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng và che giấu bệnh.

Một trường hợp khác là vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, nhưng cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin rằng đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề tâm lý của phi công. Dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022 cho thấy, nếu tính riêng các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài đã được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo rằng thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.