Việc xác minh danh tính liệt sĩ đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết tại Việt Nam trong những năm gần đây. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong quá trình này, vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn và thách thức. Để giải quyết những vấn đề này, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và tăng cường hợp tác quốc tế.

Theo số liệu thống kê, hiện cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ. Thêm vào đó, có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập và xác định danh tính. Những con số này không chỉ phản ánh những khó khăn trong quá trình xác minh danh tính liệt sĩ mà còn cho thấy sự cần thiết phải đẩy mạnh các nỗ lực trong thời gian tới.

Nhằm giải quyết những tồn tại lâu năm này, ngành chức năng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng nhưng cũng thể hiện quyết tâm của các cơ quan chức năng trong việc giải quyết những vấn đề tồn tại lâu năm này.

Ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là công nghệ giám định ADN, được coi là một bước tiến mới trong quá trình xác minh danh tính liệt sĩ. Công nghệ này không chỉ giúp xác định danh tính liệt sĩ một cách chính xác hơn mà còn góp phần giảm thiểu thời gian và chi phí trong quá trình này.

Bên cạnh việc ứng dụng công nghệ, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng được coi là một yếu tố quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Sự hợp tác này không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với những công nghệ hiện đại mà còn tạo điều kiện cho việc chia sẻ kinh nghiệm và thông tin trong quá trình xác minh danh tính liệt sĩ.

Việc đẩy nhanh tiến độ giám định ADN và xác định danh tính liệt sĩ không chỉ góp phần giải quyết những tồn tại lâu năm mà còn có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Đây là một cách để tri ân và tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập và tự do của dân tộc. Đồng thời, việc này cũng giúp an dân và ổn định xã hội, góp phần xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho thế hệ tương lai.

Trước những nỗ lực và mục tiêu đã đề ra, hy vọng rằng ngành chức năng sẽ đạt được những kết quả tích cực trong thời gian tới. Điều quan trọng là sự phối hợp và hỗ trợ của các cấp chính quyền, tổ chức và người dân trong việc đẩy mạnh quá trình xác minh danh tính liệt sĩ. Thông tin và sự quan tâm của xã hội sẽ góp phần quan trọng vào sự thành công của mục tiêu này.

Viện Sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã chủ trì dự án “Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao”. Dự án này đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024. Mục tiêu chính của dự án là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh. Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học đã phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay, dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai. Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.

Viện Sinh học và các đối tác sẽ tiếp tục nỗ lực để hoàn thành mục tiêu của dự án, góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ. Dự án này không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.