Ninh Bình – Điểm đến mới trên bản đồ ẩm thực Việt Nam

Với sự kết hợp của ba nền ẩm thực phong phú từ Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình mới đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vị thế trên bản đồ ẩm thực quốc gia. Không chỉ có danh thắng, di sản, vùng đất này còn níu chân du khách bởi những hương vị khó quên.

Bức tranh ẩm thực của vùng đất này là một bức tranh đa sắc, với sự kết hợp của ẩm thực Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình. Ẩm thực Hà Nam mang đậm tính dân dã, thiên về các món chế biến từ nông sản đồng bằng. Ninh Bình với địa hình bán sơn địa, có những món ăn đậm chất núi đá vôi như thịt dê, cơm cháy, ốc núi, gỏi nhệch, nem chua… Hương vị ở đây thường mạnh, sử dụng nhiều gia vị dân dã như sả, gừng, riềng, tương ớt tạo nên đặc trưng riêng, mộc mạc mà cuốn hút. Nam Định lại sở hữu nền ẩm thực có chiều sâu lâu đời, nổi bật với các món bún như bún chả, bún riêu, phở bò gia truyền.

Đánh giá về bức tranh ẩm thực của vùng đất này, ông Trương Nam Thắng, Chuyên gia du lịch nhận xét, ba vùng đất Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình đều có bản sắc văn hóa, vị trí địa lý tương đồng với khí hậu nhiệt đới gió mùa, địa hình bao gồm cả núi non, trung du, đồng bằng, sông ngòi, đầm lầy, ven biển… Nơi hội tụ nhiều loài thực vật, động vật đa dạng, phong phú, tạo nên nguồn nguyên liệu tự nhiên cho ẩm thực.

Tuy nhiên, để khai thác đúng giá trị văn hóa ẩm thực, cần có chiến lược bài bản, quy hoạch phát triển ẩm thực gắn với du lịch, nông nghiệp và công nghiệp chế biến, công nghiệp văn hóa. Trung bình mỗi du khách sẽ chi tiêu khoảng 1/3 cho nhu cầu ẩm thực, vì vậy việc khai thác đúng giá trị văn hóa ẩm thực sẽ góp phần định vị rõ nét thương hiệu ẩm thực vùng đất này, đồng thời gia tăng giá trị, tăng thời gian lưu trú.

Sở hữu nền ẩm thực phong phú, đa dạng cùng những tinh hoa trong cách chế biến, thưởng thức được đúc kết qua hàng nghìn năm lịch sử, tỉnh Ninh Bình mới có tiềm năng to lớn để phát triển du lịch ẩm thực. Thời gian qua, ngành Du lịch và các địa phương đã chú trọng khai thác văn hóa ẩm thực để thúc đẩy du lịch phát triển.

Tuy nhiên, với việc mở rộng không gian, địa giới hành chính, tỉnh Ninh Bình mới cần sự quan tâm, xây dựng các chiến lược để khai thác, gìn giữ các giá trị văn hóa ẩm thực của vùng đất mới. Nghệ nhân ẩm thực Lê Thị Thiết, người sáng lập thương hiệu “Phở Xưa” Nam Định, kỳ vọng vào việc xây dựng Ninh Bình trở thành một “kinh đô ẩm thực” trong tương lai không xa.

PGS.TS Trần Đức Thanh, Chuyên gia du lịch, đề xuất cần nghiên cứu lập “Bản đồ ẩm thực Ninh Bình mới” gồm danh mục món ăn, làng nghề, địa chỉ thưởng thức, nghệ nhân chế biến. Dữ liệu này cần số hóa để cập nhật liên tục và phục vụ quảng bá. Bên cạnh đó, cần gắn ẩm thực với du lịch và trải nghiệm bằng cách tổ chức các tour ẩm thực chuyên đề kết hợp với trải nghiệm làm món ăn cùng nghệ nhân, người dân.

Ninh Bình mới không chỉ sở hữu những di sản vang danh mà hoàn toàn có thể trở thành trung tâm ẩm thực đặc sắc của vùng và cả nước. Khi những giá trị ẩm thực được kết nối, khai thác đúng cách, vùng đất cổ này không chỉ làm hài lòng thực khách trong nước mà còn có cơ hội “xuất khẩu khẩu vị” ra thế giới, góp phần nâng tầm du lịch, văn hóa và kinh tế địa phương.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVSN) tại Việt Nam đang đóng một vai trò quan trọng trong việc kiến tạo một hệ sinh thái thời trang bền vững. Dựa trên di sản văn hóa và tinh thần sáng tạo của cộng đồng, họ đang góp phần tạo nên một bức tranh sáng tạo mới.

Tại Việt Nam, nền kinh tế sáng tạo đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Với chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành tháng 8/2024, ưu tiên đầu tư vào nguồn nhân lực và công nghệ cho các ngành công nghiệp văn hóa, như thời trang, thủ công mỹ nghệ và thiết kế. Chính phủ đang đẩy mạnh hỗ trợ để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này, với kỳ vọng tạo ra một ngành công nghiệp sáng tạo, bền vững và cạnh tranh quốc tế.

Các DNNVSN tại Việt Nam chiếm khoảng 80% tổng số doanh nghiệp ngành dệt may và tạo công ăn việc làm cho hơn ba triệu lao động. Họ hoạt động theo mô hình gia đình hoặc nhóm nhỏ, không sở hữu nhà xưởng quy mô lớn hay ngân sách tiếp thị đáng kể. Dù gặp nhiều khó khăn, họ vẫn duy trì được hoạt động sản xuất và kinh doanh của mình, đồng thời đóng góp vào sự phát triển của ngành dệt may và kinh tế địa phương.

Một nghiên cứu gần đây của PGS Donna Cleveland và Nghiên cứu sinh Lâm Hồng Lan thuộc Khoa Truyền thông và Thiết kế, RMIT Việt Nam, đã chỉ ra rằng các DNNVSN đang âm thầm kiến tạo điều mà nhóm nghiên cứu gọi là “vòng tròn thịnh vượng”. Trong đó, bốn trụ cột: kinh tế, văn hóa, môi trường và xã hội không chỉ phát triển song hành mà còn đan xen, kết nối sâu sắc. Các doanh nghiệp như Linht Handicraft, Kilomet109, Môi Điên, KHAAR và Dòng Dòng đã thể hiện cách mà DNNVSN có thể duy trì được quy mô sản xuất nhỏ, gắn liền với cộng đồng, trong khi vẫn thúc đẩy đổi mới sáng tạo mang tính bền vững và đậm đà bản sắc văn hóa.

Nghiên cứu cũng nêu bật những rào cản mang tính hệ thống mà các DNNVSN trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam đang phải đối mặt. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô do hạn chế về vốn và cơ sở hạ tầng. Điều này khiến họ khó có thể cạnh tranh với các doanh nghiệp lớn và phát triển bền vững.

Để xây dựng một nền kinh tế sáng tạo thịnh vượng, nhóm nghiên cứu đã đề xuất ba định hướng chính sách nhằm hỗ trợ DNNVSN một cách hiệu quả và bền vững. Đó là tăng cường giáo dục thời trang, đầu tư vào không gian công cộng và cải cách hành chính và tài chính. Nếu được tạo điều kiện và chính sách hỗ trợ phù hợp, DNNVSN hoàn toàn có thể đóng vai trò nòng cốt trong việc hình thành một nền kinh tế sáng tạo đậm đà bản sắc văn hóa tại Việt Nam.

Họ phản ánh một xu thế toàn cầu hướng tới sự bền vững và cho thấy tiềm năng của các xưởng may nhỏ, cộng đồng dân tộc thiểu số và những nhà thiết kế trẻ đầy tâm huyết đang cùng nhau xây dựng một hệ sinh thái thời trang mới. Thông qua việc hỗ trợ và khuyến khích các DNNVSN, Việt Nam có thể khai thác được tiềm năng của mình và trở thành một điểm sáng trong nền kinh tế sáng tạo toàn cầu.