Cây thốt nốt – Biểu tượng văn hóa và bản sắc của vùng đất Vĩnh Long

Ở xã Lưu Nghiệp Anh, tỉnh Vĩnh Long, những hàng thốt nốt vươn cao giữa cánh đồng lúa mênh mông, len lỏi theo các con đường làng uốn lượn, tạo nên một bức tranh thiên nhiên bình dị mà đầy sức sống. Loại cây này không chỉ mang đậm nét đặc trưng của tỉnh Vĩnh Long nói riêng, miền Tây nói chung mà còn sở hữu nhiều công dụng đặc biệt.

Ông Huỳnh Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Lưu Nghiệp Anh cho biết, địa phương có khoảng 50-60 cây thốt nốt mọc phân tán. Tuy nhiên, bao đời nay, nghề nấu đường thốt nốt đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân địa phương. Người dân không chỉ sử dụng đường thốt nốt trong sinh hoạt hàng ngày mà còn bán nó như một sản phẩm đặc trưng của vùng miền.

Cây thốt nốt mang lại nhiều lợi ích cho người dân. Lá thốt nốt được sử dụng để lợp mái nhà, thân cây dùng làm cột, kèo. Quả thốt nốt có cơm ngọt thanh, giòn dẻo; nước lấy từ nhụy hoa thốt nốt có vị thanh mát, ngọt lịm, có thể dùng làm nước uống giải khát. Đặc biệt, khi chế biến thành đường thốt nốt, sản phẩm này trở nên ngon nức tiếng.

Anh Thạch Minh Hiếu, thế hệ thứ 3 trong gia đình theo nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, chia sẻ, từ nhỏ anh đã quen với mùi khói, mùi mật thốt nốt. Nghề này không mang lại sự giàu có, nhưng là cội nguồn của gia đình mình. Hương vị thơm ngon và đặc trưng của vùng miền khiến sản phẩm từ cây thốt nốt được nhiều người biết đến và ưa chuộng. Vị ngọt tự nhiên của đường thốt nốt còn được dùng làm gia vị cho bữa ăn hàng ngày, dùng làm nước chấm, kho cá, làm đa dạng và phong phú cho ẩm thực.

Tuy nhiên, anh Thạch Sô Thông, người đã gắn bó hơn 10 năm với nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, bày tỏ sự băn khoăn. Nghề này rất cực, đến mùa là phải trèo cây từ sáng sớm, rồi về nhóm lửa nấu mật đến tối. Giá cả thì bấp bênh, đầu ra cũng không ổn định.

Cây thốt nốt không chỉ là biểu tượng của văn hóa và bản sắc ở miền Tây, mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer Nam Bộ. Giữa nhịp sống hiện đại, những hàng thốt nốt vẫn lặng lẽ vươn mình trên những cánh đồng, trở thành biểu tượng văn hóa, bản sắc vùng đất Vĩnh Long.

Cây thốt nốt không chỉ là câu chuyện của một loại cây, một nghề truyền thống, mà còn đại diện cho giá trị di sản cần được bảo tồn, phát huy và kết nối với du lịch cộng đồng – hướng đến một tương lai phát triển bền vững cho vùng đất Vĩnh Long. Bằng cách bảo tồn và phát triển những giá trị đặc trưng này, chúng ta có thể giữ gìn bản sắc văn hóa và tạo ra những cơ hội phát triển mới cho vùng đất Vĩnh Long.