Trong thập kỷ từ 2010 đến 2020, trong bối cảnh hầu hết các tôn giáo lớn trên thế giới đều ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng tín đồ, Phật giáo nổi lên như một ngoại lệ đáng chú ý. Đây là tôn giáo duy nhất trên thế giới chứng kiến sự sụt giảm cả về số lượng tuyệt đối lẫn tỷ lệ tương đối trong dân số toàn cầu trong giai đoạn này. Số liệu thống kê cho thấy số lượng Phật tử trên toàn cầu đã giảm từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020, tương ứng với mức giảm 5%. Sự suy giảm này có thể được lý giải chủ yếu thông qua hai yếu tố chính: tỷ lệ sinh thấp và hiện tượng nhiều người rời bỏ tôn giáo, đặc biệt là tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản.
Ở Trung Quốc, số lượng Phật tử đã giảm xuống 23 triệu người, trong khi tại Nhật Bản, con số này giảm 7 triệu người. Sự suy giảm này cũng được ghi nhận tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm đến 98% số Phật tử toàn cầu, với mức giảm 6%, xuống còn khoảng 316 triệu người. Sự thay đổi này cho thấy một bức tranh không đồng đều về sự phát triển của Phật giáo trên toàn thế giới.
Ngược lại, một số khu vực khác như Bắc Mỹ và châu Âu đã ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể về số lượng Phật tử. Tại Bắc Mỹ, số lượng Phật tử tăng 27%, đạt 5 triệu người, trong khi tại châu Âu, con số này tăng 26%, đạt 2,5 triệu người. Mặc dù số lượng tăng nhanh, Phật tử tại hai khu vực này chỉ chiếm một phần nhỏ – lần lượt là 2% và 1% của toàn bộ Phật tử thế giới. Điều này cho thấy sự phát triển của Phật giáo ở phương Tây vẫn còn ở mức khiêm tốn so với quy mô toàn cầu.
Thái Lan hiện là quốc gia có số Phật tử lớn nhất thế giới, với khoảng 68 triệu người, chiếm 94% dân số nước này. Đứng thứ hai là Trung Quốc với 53 triệu Phật tử, mặc dù chỉ chiếm khoảng 4% dân số Trung Quốc. Phật giáo là tôn giáo chiếm đa số tại 7 quốc gia: Campuchia (97%), Thái Lan (94%), Myanmar (89%), Bhutan (75%), Sri Lanka (70%), Lào (64%) và Mông Cổ (51%). Những con số này thể hiện sự hiện diện và ảnh hưởng lớn của Phật giáo tại các quốc gia này.
Một số quốc gia đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ dân số theo đạo Phật. Hàn Quốc là một trong số đó, với sự giảm khoảng 7%, tức khoảng 2,6 triệu người, xuống còn 19%. Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này là do hiện tượng “rời bỏ tôn giáo”, tức nhiều người được sinh ra trong gia đình theo đạo Phật nhưng lớn lên lại không còn thực hành tôn giáo này. Điều này phản ánh một xu hướng thay đổi trong cách tiếp cận và thực hành tôn giáo của người trẻ.
Tóm lại, sự suy giảm của số lượng Phật tử trên toàn cầu phản ánh một xu hướng thay đổi trong lĩnh vực tôn giáo trên toàn thế giới. Không chỉ riêng với Phật giáo, mà còn với nhiều truyền thống tín ngưỡng khác, khi người trẻ ngày nay có xu hướng cá nhân hóa niềm tin hơn là ràng buộc với tôn giáo truyền thống. Sự thay đổi này đang định hình lại bức tranh tôn giáo thế giới và dự báo những điều chỉnh trong tương lai.
