Tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp là một bước tiến quan trọng nhằm tạo ra sự linh hoạt và năng động trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam. Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang công bố để lấy ý kiến góp ý, đặt mạnh vào việc mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo, một vấn đề cần được quan tâm đặc biệt.
Các chuyên gia và lãnh đạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, việc tự chủ sẽ mang lại nhiều lợi ích. Các trường sẽ có quyền chủ động hơn trong công tác tuyển sinh, xây dựng phương án đào tạo phù hợp với nhu cầu của người học và đặc thù của ngành nghề. Điều này không chỉ giúp các trường nghề có thể phản ứng nhanh với thị trường lao động mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (Thành phố Đà Nẵng), nhìn nhận rằng dự thảo mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ mang lại nhiều thuận lợi. Các trường sẽ chủ động hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề. Điều này đòi hỏi các trường phải có chiến lược và kế hoạch cụ thể để đảm bảo chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.
Tiến sĩ Phạm Văn Tân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, cho rằng tự chủ chỉ tiêu tuyển sinh sẽ đi kèm với trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đầu ra. Nhà trường sẽ phải công khai mức học phí và các khoản thu dịch vụ khác cho từng năm học và toàn khóa. Điều này không chỉ giúp người học có thông tin đầy đủ mà còn tạo ra sự minh bạch trong hoạt động của nhà trường.
Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 (tỉnh Đồng Nai), đánh giá rằng việc mở rộng quyền tự chủ giúp trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng đào tạo, cần có thêm chính sách hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để sinh viên yên tâm học tập. Chính sách hỗ trợ này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho sinh viên mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
Về việc đưa chức danh giảng viên đồng cơ hữu vào dự thảo, các chuyên gia cho rằng cần định nghĩa rõ về giảng viên đồng cơ hữu để tránh lạm dụng khi mở ngành. Cần có văn bản hướng dẫn cụ thể để nhà trường thuận tiện hơn trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng và phân bổ giờ giảng. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và nhà trường để đảm bảo chất lượng đội ngũ giảng viên.
Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi đề xuất cần quy định tỷ lệ tối đa giảng viên đồng cơ hữu được tính vào tổng số giảng viên phục vụ cho việc mở ngành hoặc duy trì ngành. Điều này giúp đảm bảo ngành học vẫn có “xương sống” là giảng viên cơ hữu toàn thời gian để duy trì lâu dài. Sự cân đối giữa giảng viên cơ hữu và giảng viên đồng cơ hữu sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
Nhìn chung, việc hoàn thiện Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là một bước quan trọng nhằm tạo ra hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt, thích ứng cao với sự thay đổi của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Điều này đòi hỏi sự tham gia đóng góp của nhiều bên liên quan để đảm bảo rằng hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam có thể đáp ứng được nhu cầu của xã hội và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
