Thủ đô Hà Nội đang phải vật lộn với những thách thức lớn về giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Với sự gia tăng đáng kể số lượng phương tiện giao thông, bao gồm hơn 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy trên tổng số 8 triệu phương tiện, thành phố đang đối mặt với áp lực đáng kể lên hạ tầng giao thông đô thị. Ngày 12/7/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20, yêu cầu Hà Nội thực hiện các biện pháp quyết liệt nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, trong đó có kế hoạch hạn chế xe máy chạy xăng vào khu vực Vành đai 1. Tuy nhiên, việc thực hiện này cũng đặt ra nhiều thách thức và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh tác động tiêu cực đến đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp.
Trong thời gian qua, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực đáng kể trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố đã tập trung phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích người dân sử dụng xe điện. Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở khu vực Vành đai 1 cũng gây ra nhiều tác động đến đời sống và chi phí tuân thủ của người dân. Ước tính, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe sẽ dẫn đến tổng chi phí chuyển đổi ước tính lên đến 15.000 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mở ra cơ hội lớn cho các hãng xe của Việt Nam. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp thời, nguy cơ xe máy điện từ nước ngoài với giá rẻ và chất lượng kém tràn về và chiếm lĩnh các con phố ở Hà Nội là hoàn toàn có thể xảy ra. Để khuyến khích chuyển đổi sang xe điện, cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn và quy trình kiểm định nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn, và khích lệ sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì.
Để giải quyết các thách thức về giao thông và môi trường, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho phát triển giao thông công cộng. Điều này bao gồm tăng số lượng xe buýt sinh thái, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông và số hóa hệ thống vé. Quy hoạch của Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị và đến năm 2045 là 616 km. Đây là hướng đi đúng đắn nhưng đòi hỏi sự quyết tâm và tăng tốc trong đầu tư thay vì dàn trải và thiếu quyết liệt như hiện nay.
Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện là xu thế tất yếu và phù hợp với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao chất lượng sống ở đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể là chính sách hành chính áp đặt mà cần có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng và, quan trọng hơn hết, không đẩy người dân – đặc biệt là nhóm yếu thế – vào thế bị động. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự hỗ trợ từ chính phủ sẽ là chìa khóa để Hà Nội thực hiện thành công mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông.
