Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể ‘an cư’ và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con.
Tình trạng ‘Thế hệ 3 Không’ – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ. Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái ‘xã hội ít trẻ em’ và nguy cơ rơi vào bẫy ‘già hóa trước khi giàu’. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi.
Giá nhà đất phi mã là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất.
Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và giải pháp toàn diện từ chính phủ, các tổ chức và cả người dân.
Hiện tại, nhiều chuyên gia kinh tế và tổ chức đã lên tiếng về vấn đề này, đề xuất các giải pháp để giải quyết vấn đề nhà ở và khuyến khích người trẻ lập gia đình, sinh con. Tuy nhiên, vẫn cần nhiều nỗ lực và sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền để giải quyết triệt để vấn đề này.
